Hamiləlik müayinəsi zamanı ən çox nələrə fikir verməliyik?

Jurnalın bu sayında xanımların hamiləlik boyu ehtiyac duyduqları bir mövzuya yenidən toxunduq. Həmsöhbətimiz radioloq-fetal, ultrasəs mütəxəssisi Dr. Aynur Qəribova oldu. Doktorla "Ultrasəs müayinəsinin hamiləlikdə rolu", "Hamiləlik müayinəsi zamanı ən çox nələrə fikir verməliyik?, "Yanlışar və doğrular", "Hamiləlik zamanı aşkarlanan və aşkarlanması mümkün olmayan qüsurlar"dan danışdıq...

- Əgər zəhmət deyilsə, ilk olaraq USM barəsində qısa məlumat verərdiniz...
- Ultrasəs müayinə metodu hamiləlik müayinəsində qızıl standart sayılır. USM alternativi olmayan, zərərsiz, qeyri-invaziv (müdaxiləsiz) müayinə metodudur. Ultrasəs müayinəsi ilə dölün detallı anatomik skrininqi aparılır. El arasında "doppler" kimi tanınan müayinə məhz budur.

- Hamiləlik zamanı neçə dəfə ultrasəs müayinəsi vacibdir?
- Əgər risksiz, normal hamiləlikdirsə, 9 ay ərzində 5 dəfə müayinə yetərli sayılır. İlk müayinə 5-6 həftəlikdə döl yumurtasının yerini təyin etmək üçün, normal uşaqlıq boşluğunda və ya uşaqlıqdan kənar hamiləlikləri aşkar etmək üçün aparılır. 2-ci müayinə genetik ultrasəs skrininq dediyimiz dövrdür. Bu dövr 11-14 həftə arası dövrü əhatə edir. Bu zaman genetik xəstəliklər üçün xarakterik olan xromosomal markerlər araşdırılır, həmçinin, bununla yanaşı PRİSKA testi (informativliyi 75-80 %-dir) verilir. Eyni zamanda, bu müayinə metodu ilə kobud ürək, beyin, skelet qüsurlarını aşkar etmək və doğuş tarixini təyin etmək mümkündür. Ultrasəs müayinəsi zamanı hər hansı genetik və ya xromosomal anomaliyaları aşkar etmək mümkün deyil! Bu problemləri aşkar etmək üçün yalnız genetik analiz aparılmalıdır (amniosentez və s.). 3-cü müayinə 18-24 həftə arası aparılır. Bu həftədə artıq dölün sağlamlığı haqqında daha geniş məlumat verilir, daha detallı müayinə aparılır. 4-5-ci müayinə 28-36 həftə arası aparılır. Bu zaman gec ortaya çıxan qüsurlar - əsasən beyin, böyrək, skeletlə bağlı qüsurlar, eyni zamanda dölün həftəyə görə inkişafı, plasentanın (və ya başqa adı ilə ciftin) yerləşməsi, dölün qidalanması, anada preklampsiya olma riski və s. yoxlanılır.

- Riskli hamiləliklər zamanı müayinə hansı zaman aralıqlarında aparılır?
- Riskli hamiləliklərə - 20 yaş altı və 35 yaş üstü analar, somatik xəstəlikləri, diabeti olan analar, süni mayalanmalar, çoxdöllü hamiləliklər, ailə anamnezi problemli olan analar və qohum evliliklər aiddir. Bu tip hamiləliklərdə problemə görə müayinə vaxtı dəyişir. Bir çox hallarda ananın ayda 1 dəfə, əgər göstəriş olarsa, daha intensiv müayinə olunması məsləhətdir.

- Ultrasəs müayinəsinin belə tez-tez aparılması dölə və ya anaya zərərli olmazmı?
- Bu nüans ailələri ən çox narahat edən məsələlərdəndir. Tam araşdırılmasa da, aparılan araşdırmaya görə ultrasəs müayinənin nə anaya, nə də bətnindəki körpəyə ziyanı var. Hətta göstəriş varsa, hər gün müayinə oluna bilər.

- Ana ilə bağlı hansı patologiyaları aşkar etmək mümkündür?
- Biz fetalçıların pasienti ana bətnindəki körpədir, körpə ilə bağlı hər hansı anatomik qüsurları aşkarlamaq bizim vəzifəmizdır. Ana ilə bağlı hamiləlik vaxtı aşkarlaya biləcəyimiz ən mühüm problemlər plasentanın yerləşməsi ilə bağlıdır. Belə ki, plasenta anormal yerləşərsə (cift gəlişi) və ya anormal invaziya edərsə, uşaqlığın əzələ qatına, ətraf orqanlara sirayət etməsini diaqnoz etmək mümkündür. Bu çox ciddi haldır, bu zaman ananın və bətnindəki körpənin ölüm riski 70 %-ə yaxındır. Ona görə bu problemi vaxtında aşkarlamaq, ailəni hərtərəfli konsultasiya etmək lazimdir. Əməliyyat birmənalı şəkildə bu problemlərə hazır klinikalarda - tertiari mərkəzlərdə aparılmalıdır.

- Hamiləlikdə bilinən və ya bilinməyən yanlışlar hansılardır?
- Bu bizim yaralı yerimizdir. Xanımlarımız düzgün tibbi maariflənmədiyi üçün onların ilk "həkimləri" yaxın qohumlar, qonşular, rəfiqələr və son vaxtlar daha geniş yayılan sosial şəbəkələrdir. Çox təəssüf ki, professional dəstəyə müraciət etmək əvəzinə onlar suallarının cavabını sosial şəbəkələrdə axtarırlar. Müayinə zamanı ən çox rastlaşdığımız yanlışlar "tonus", "su bulanıqlığı" kimi diaqnozlardır. Bunların patoloji hal kimi dəyərləndirilməsi yanlışdır. Hər bir hamilədə rast gələ biləcəyimiz normal haldır.

- Qüsurların aşkarlanması ilə yanaşı, onların ana bətnində müalicəsi mümkündürmu?
- Hazırda dünya tibbində bunun üçün işlər aparılır. Təəssüf ki, qüsurların ana bətnində müalicəsi tam mümkün deyil. Azərbaycanda isə ümumiyyətlə ana bətnində hər hansı bir qüsura müdaxilə aparılmır. İnvaziv prosedurlar - amniosentez, torakosentez, kordosentez və s. kimi müdaxilələr aparılır.

- Daun sindromu xromosomal xəstəliklər arasında ən çox yayılan sindromdur. Ultrasəs müayinəsi zamanı bu xəstəliyi aşkar etmək mümkündürmü?
- Əlbəttə ki, xeyr. Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi Daun sindromu və ya digər xromosomal-genetik xəstəliklərin ultrasəs müayinəsi ilə diaqnozu mümkün deyil. Bu problemlərin dəqiq 100 %-lik diaqnozu amniosentezlədir, yəni, dölyanı mayedən nümunə alınır və karyotip, mikroarray və s. analizlər aparılır.

- Ən sonda hamilələrə tösiyəniz?..
- Analıq hissi qadının həyatında mühüm, əvəzsiz hissdır. Hamilə xanımlara hamiləliyin zövqünü yaşamağı, sağlam həyat tərzi keçirməyi, bol maye içməyi, onları təşvişə, stresə sala biləcək neqativ hallardan uzaq olmağı, həmçinin, pozitiv hisslərə köklənməyi tövsiyə edirəm.

@dr.aynur.garibova (insta)
Mob - 0505535494
İş yeri - Mərkəzi Klinika
            Oksigen Klinikası
17 illik iş təcrübəsi.
Fetal Ultrasəslə bağlı müxtəlif xarici ölkələrdə kursların, konfransların və seminarların iştirakçısı.


Aygün Zayıdova